Bijeenkomst 9 oktober: Jos Hoedeman: "Vissen in evolutie"
Op de ledenavond van dinsdag 9 oktober zal de heer Jos Hoedeman uit Oss een lezing voor
onze vereniging komen geven, getiteld "Vissen in de evolutie"
Zelf schrijft de heer Hoedeman hierover:
De voorvader van de vissen blijkt een zekere Pikaia te zijn. Het was een wormachtig diertje
van vijf centimeter, dat zijn voedsel verzamelde via een kieuwkorf en met zijn staart zwembewegingen
maakte. Dit fenomeen leefde 545 miljoen jaar geleden.
Maar hoe is de Pikaia ontstaan? Waar komt het eerste leven vandaan? We moeten dan 4,5
miljard jaar terug naar het ontstaan van de aarde, een gloeiende bol, die langzaam afkoelt.
Pas honderden miljoenen jaren later zijn de omstandigheden gunstig genoeg dat de meest
primitieve bacteri‘n en blauwalgen zich kunnen ontwikkelen.
Het duurt nog meer dan drie miljard jaar voordat de atmosfeer voldoende zuurstof bevat
om meercellig leven mogelijk te maken. We spreken dan van de Cambische explosie. Er
ontstaan de meest bizarre levensvormen, waarvan een aantal de basis vormen van de latere
wereldbewoners. Levensvormen komen en gaan. Het is als het ware een proeftuin in het
evolutieproces. Zoals Darwin al zei: "Slechts de best aangepaste wezens zullen overleven".
Het opmerkelijke dat zich uit deze Pikaia eerst enkele vissengroepen met tandjes, de
conodonten, hebben ontwikkeld en pas later kwamen het geraamte en de kaken. Dan breekt
het tijdperk van de vissen aan. Zij domineren de wateren. Met name de Dunkleosteus met
meer dan vijf meter lengte blijkt een enorme rover. Samen met de eerste haaien beheersen zij de
zeeën en jagen de overige waterdieren naar de binnenwateren en de moerassen. De lobvinnige
vissen gedijen goed in de ondiepe wateren. Enkele vissen kunnen zelfs luchtzuurstof
(o.a.longvissen) verwerken. Het duurt dan niet lang meer of dieren gaan het land veroveren.
De eerste landbewoners zullen zich in de loop van miljoenen jaren ontwikkelen tot reptielen,
zoogdieren en vogels.
Ondertussen hebben de straalvinnige vissen zich over de hele wereld verspreid. Echter de
verschuiving van de continenten heeft een grote invloed op lokale visgroepen. Zo vinden we
de karpers op het noordelijk halfrond en bijvoorbeeld de cichliden op het zuidelijke.
In deze PowerPoint presentatie zal de ontwikkeling van de vissen de rode draad vormen. Ook
wordt ingegaan op de geschiedenis van de aarde, de continentendrift, het ontstaan van het
leven en de overgang van het leven onder water naar bewoning op het vaste land.
Tot zover de heer Hoedeman.
De heer Hoedeman is een zeer bekende en gewaardeerde spreker en deze nieuwe lezing van
hem is met waardering door collega-sprekers ontvangen.
Wij hopen daarom op een grote opkomst op dinsdag 9 oktober vanaf 20.15 uur in zaal
Kraaihei van de Kadans aan de St. Jozefstraat 1 te Best.
Namens de activiteitencommissie,
Ferdie Gosselink
Artikelen
Cursus Aquariumhouden deel 18
B-1-4 Voorbeelden
AQUARIUM: AFMETING 60/70 x 30 x 30
1
Hygrophila difformis
(5x L)
2
Hygrophila polysperma
(10x L)
3
Alternanthera rosaefolia
(5x L)
4
Cardamine lyrata
(1x B)
5
Heteranthera zosterifolia
(10x L)
6
Lobelia cardinalis
(10x L)
7
Ammannia latifolia
(5x L)
8
Hygrophila siamensis
(5x L)
9
Bacopa amplexicaulis
(5x L)
Figuur 14.
Lobelia cardinalis - foto Jan Bukkems
Hygrophila difformis - foto Jan Bukkems
AQUARIUM: AFMETING 80 x 40 x 40
1
Hygrophila difformis
(10x L)
2
Hygrophila siamensis
(5x L)
3
Nymphaea zenkeri rood/groen
(1x L)
4
Heteranthera zosterifoIia
(15x L)
5
Mayaca vandellii
(1x B)
6
Alternanthera rosaefolia
(10x L)
7
Lobelia cardinalis
(10x L)
8
Aponogeton crispus
(2x L)
9
Saururus cernuus
(5x L)
10
Cardamine lyrata
(1x B)
11
Limnophila heterophylla
(15x L)
12
Bacopa amplexicaulis
(10x L)
13
Vallisneria asiatica
(5x L)
Figuur 15.
Aponogeton crispus - foto Jan Bukkems
Saururus cernuus - foto Jan Bukkems
AQUARIUM: AFMETING 100 x 40 x 40
1
Hygrophila siamensis
(10x L)
2
Cabomba aquatica groen
(10x L)
3
Nymphaea zenkeri rood/groen
(1x L)
4
Mayaca vandellii
(1x B)
5
Heteranthera zosterifolia
(10x L)
6
Hygrophila polysperma
(10x L)
7
Lobelia cardinalis
(15x L)
8
Alternanthera rosaefolia
(10x L)
9
Echinodorus quadricostatus
(5x L)
10
Hydrocotyle leucocephala
(1x P)
11
Bacopa amplexicaulis
(10x L)
12
Limnophila heterophylla
(15x L)
13
Echinodorus paniculatus
(3x L)
14
Hygrophila difformis
(10x L)
Figuur 16.
Heteranthera zosterifolia - foto Jan Bukkems
Hydrocotyle leucocephala - foto Jan Bukkems
Cursus Aquariumhouden deel 19
B-1-5 Onderhoud, water verversen, toppen en teruglussen van planten
Elk aquarium, groot en klein, heeft onderhoud nodig. De planten groeien, er sterven
bladeren af en de vissen scheiden afvalstoffen uit die gedeeltelijk in plantenvoeding
worden omgezet en in het water achterblijven. In de afvalstoffen van vissen zitten ook
remstoffen, die de groei van de vissen remmen. En in de afvalstoffen van bacteriën
zitten stoffen die giftig zijn voor onze vissen. Om dat soort zaken te verwijderen
moeten we regelmatig water verversen, want filtering is hiervoor niet voldoende. Door
regelmatig onderhoud blijven de algen binnen de perken. En het is natuurlijk een genot
om naar een schoon aquarium te kijken. Onderhoud is dus zeer belangrijk.
Om te beginnen gaan we een te hoge waterplantengroep aanpakken. Je kunt niet in één
keer alle planten in het aquarium toppen. De planten hebben na het inkorten even de tijd
nodig om te wortelen, waarna ze hun assimilatiewerk weer kunnen hervatten. De ene soort
heeft wat meer tijd nodig dan de andere. Echte waterplanten zoals cabomba en ambulia
beginnen na een dag wel weer te groeien. Want hun wortels dienen alleen maar als
hechtorganen en zijn niet nodig om voedsel op te nemen. Daar zijn uitzonderingen op,
o.a. vallisneria. Dit is een echte waterplant, die een deel van zijn voedsel met wortels
uit de bodem haalt. Moerasplanten hebben een tot twee weken nodig om te wortelen voordat
ze weer gaan groeien. Als je alle planten in je bak op een bepaald moment tegelijk hebt
ingekort, staat de bak als het ware een poosje stil wat assimilatie betreft en krijgt de
alg kans om toe te slaan.
Cabomba piauhyensis - foto Jan Bukkems
Myriophyllum mattogrossense - foto Jan Bukkems
We halen alle planten van de in te korten plantengroep die aan de steel wortelen zoals
cabomba, ambulia, myriophyllum, lobelia cardinalis, vaantjesplant, Hygrophila
guianensis, belgisch groen, Mexicaans eikenblad, voorzichtig uit de bodem om
opdwarrelend vuil zoveel mogelijk te beperken. Behandel de planten met zorg. Beschadigde
planten zullen moeilijker aanslaan en geknakte bladeren vallen af, waardoor je een kale
stengel krijgt en er weer afvalstoffen in het water komen. Gooi de planten daarom niet
allemaal bij elkaar in een emmer water, maar leg ze op een drijfnatte (thee)doek. Als je
de planten daarin wikkelt kun je ze ook iets langer, zeg maar een uur, laten liggen.
Geen zwaar doek gebruiken zoals badstof, want dat drukt de planten in elkaar en kunnen
er alsnog bladeren knakken. Daarna spoelen we de planten voorzichtig met handwarm water
af om alle zweefvuil te verwijderen. Vooral fijnbladige planten vangen snel zweefvuil.
Ook kunnen we de planten even in handwarm water dompelen. Alg groeit graag op een
voedingsbodem van vuil dat zich op of tussen de bladeren bevindt. Ook al is dat vuil met
het blote oog niet eens te zien. Vooral planten met een open, grove structuur zoals
reuzevallisneria hebben daar last van. In deze structuur hecht gemakkelijk vuil en daar
gaan algen graag op zitten, vooral boven in het aquarium waar veel licht en warmte is
groeien algen snel. Als de bladeren schoon zijn zal de alg veel minder snel kunnen groeien.
Zo behandelen we alle planten en daarna gaan we de groep weer in het aquarium plaatsen.
Zoals ik al eerder heb aangegeven snijden we de steel met een scherp mesje op de
benodigde lengte af en halen alle bladeren van het stukje steel af dat weer in de grond
gaat. Zorg ervoor dat het stukje steel voldoende lang is, zeg een centimeter of zes,
zodat de plant later eventueel nog een stukje uit de grond getrokken of in de grond
geduwd kan worden. De plantengroepen van laag vooraan naar hoog achteraan inpoten. Bij
het inzetten van de planten dienen we er rekening mee houden dat de planten met een
slappe steel, zoals cabomba, myriophyllum en ludwigia, na het inkorten als het ware
"e;kromtrekken"e;, zodat we vlak na het inplanten hun lengte niet goed kunnen beoordelen. De
planten strekken de volgende dag weer naar het licht. Nu kunnen we de planten die wat te
lang zijn iets dieper in de grond duwen. De planten die wat te kort zijn kunnen we iets
uit de bodem trekken. Daardoor kunnen we een mooi en gelijkmatig oplopende plantengroep
maken.
Figuur 17. toppen en lussen (rechts)
De stengelvormende waterplanten kunnen op een eenvoudige wijze vermeerderd worden. Als
de planten te lang geworden zijn, kunnen ze getopt worden. Deze top zet men weer terug
in de bodem en het onderstuk laat men staan. Want aan deze stengel ontstaan uitlopers op
de plaatsen waar de bladeren aan een steel zitten, ook wel ringen of knopen genoemd.
Wanneer deze uitlopers op hun beurt weer groot genoeg zijn, kunnen we weer toppen en
planten. De andere mogelijkheid is het teruglussen van de lange stengelplanten zoals de
Myriophyllum (zie tekening). Op deze wijze zullen de planten zich ook vermeerderen.
(Einde cursus Aquariumhouden deel 19)
Agenda
Vivarium heeft op de tweede dinsdag van elke maand een ledenavond,
behalve in de vakantiemaanden juli en augustus. We zijn te vinden in zaal Kraaihei van
buurthuis Kadans
aan de
Sint Jozefstraat 1, 5684 TS Best
(buslijn 144). We beginnen om 20 uur.
De agenda ziet er voor de rest van 2012 als volgt uit:
Datum
Activiteit
Locatie
di 9 okt
Jos Hoedeman: "Vissen in evolutie"
Kadans
za 27 okt
Daphnia Jaarbeurs en NBAT uitslag LHK, zie kalender
Boxtel
di 13 nov
Wordt nog bekendgemaakt
Kadans
di 11 dec
Wordt nog bekendgemaakt
Kadans
*) Niet definitief gepland. Er kan dus
nog wat aan de inhoud veranderen. N.B. De data van de dinsdagavonden staan wel vast, dus er is dan zeker een bijeenkomst!
Naast deze activiteiten wordt er nog aan enkele andere bijzondere activiteiten gedacht.
Zodra er een datum bekend is, zal de activiteit worden toegevoegd.
Kalender
20 oktober: Bijeenkomst met visbeurs KFN Maarn
Op zaterdag 20 oktober organiseert Killi Fish Nederland
een ledenbijeenkomst met lezing, loterij en visbeurs in de "Twee Marken"
aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 13 uur.
21 oktober: Terraria Gent (B)
Op zondag 21 oktober organiseert
TER een terrariumbeurs
aan de Van Rysselberghedreef 2 in het Citadelpark B te Gent (België).
Open van 11 tot 16 uur, toegang € 6,–,
kinderen tot 5 jaar gratis.
Meer informatie op www.vhm-events.com.
17 oktober: Beurs Chatelineau (B)
Op zondag 18 oktober organiseert
Pristella
een beurs van vissen, planten, voer en materiaal in de grote zaal
van het Sportcentrum van Chatelet aan Place Wilson 15 te Chatelineau (België).
Open van 10 tot 16 uur, toegang gratis.
Meer informatie via website www.pristella.be.
27 oktober: Daphnia beurs en NBAT uitslag LHK Boxtel
Op zaterdag 27 oktober organiseert
Daphnia weer
de Daphnia beurs, "de grootste en gezelligste beurs van
Zuid-Nederland voor alle aquarium / terrarium bezitters,"
in het Baanderheren-College, ingang Van de Voortweg 14 te Boxtel,
dit jaar weer gecombineerd met de presentatie van de Landelijke
Huiskeuring van de NBAT. De beurs is open van 9u30 tot 15 uur,
entree € 3,–, leden van de NBAT € 2,50;
de presentatie van de Landelijke Huiskeuring duurt van 10 tot 18 uur,
de uitslag is om 17 uur.
Meer informatie op website
www.daphniaboxtel.nl
28 oktober: Ruilbeurs Brugge (B)
Op zondag 28 oktober organiseren de
Brugse Aquariumvrienden
hun tiende ruilbeurs in cultureel centrum "Valkenburg"
aan de Legeweg 83 te Sint Andries (België). Geopend vanaf 10 uur.
"Allerlei materiaal te verkrijgen van pompen tot
verwarmers, aquaria, filtermaterialen, planten, vis,
droog– en diepvriesvoer. Ook advies om met
eventuele aqua-problemen om te gaan.
De mogelijkheid om op een gezellige manier uw
kennis bij te werken."
10 november: Bijeenkomst WAP Maarn
Op zaterdag 10 november organiseert
de Werkgroep Aquatische Planten
een ledenbijeenkomst in de "Twee Marken"
aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 11 uur, zaal open vanaf 10 uur.
11 november: Dag van de Kweekcentrale Leuven (B)
Op zondag 11 november organiseert
De Siervis Leuven
weer de "Dag van de Kweekcentrale," een grote hobbybeurs in hun lokaal
aan de Kolonel Begaultlaan 15 te Wilsele-Leuven (België).
"Zoals steeds kan je ook nu weer kiezen uit een ruim aanbod aan vissen,
planten en aquariummateriaal, U aangeboden door bekende standhouders uit binnen-
en buitenland."
Open van 10 tot 16 uur, toegang gratis.
Meer informatie op website
www.desiervis.be.
11 november: Reptielen-amfibieënbeurs Nijmegen
Op zondag 11 november organiseert
B & B Organisatiebureau
een internationale reptielen- en amfibieënbeurs
in de Jan Massinkhal aan de Nieuwe Dukenburgseweg 5 te Nijmegen.
Open van 11 tot 16 uur, toegang € 6,– voor volwassenen,
kinderen 4 t/m 12 jaar € 1,50.
25 november: Reptielen- en amfibieënbeurs Lebbeke (B)
Op zondag 25 november organiseert de
Vlaamse Terrariumvereniging
een reptielen- en amfibieënbeurs in zaal "Ons Huis" aan de Leo Duboisstraat 24 te Lebbeke (België).
Open van 10 tot 17 uur, toegang € 2,50. Meer informatie via website
www.vlaamse-terariumvereniging.be.
2 december: Terraria Houten (Utrecht)
Op zondag 2 december organiseert
TER "Nederlands grootste terrariumevenement"
in het Euretco Expo center aan de Meidoornkade 24 te Houten (Utrecht).
Open van 10 tot 16 uur, toegang € 10,–,
kinderen tot 12 jaar en 65+ € 6,–,
kinderen tot 5 jaar gratis.
Meer informatie op www.vhm-events.com.
15 december: Bijeenkomst met visbeurs KFN Maarn
Op zaterdag 15 december organiseert Killi Fish Nederland
een ledenbijeenkomst met lezing, loterij en visbeurs in de "Twee Marken"
aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 13 uur.
19 januari 2013: Bijeenkomst WAP Maarn
Op zaterdag 19 januari 2013 organiseert
de Werkgroep Aquatische Planten
een ledenbijeenkomst in de "Twee Marken"
aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 11 uur.
20 januari 2013: Siervis Aqua Terra Nieuwjaarsbeurs Oosterhout
Op zondag 20 januari 2013 organiseert De Siervis
een aqua/terra beurs in buurthuis De Pannehoef aan de Wilhelminalaan 57-59 te Oosterhout (NB).
Open van 11 tot 15 uur, entree € 2,–, kinderen tot 12 jaar gratis.
Meer informatie op website www.desiervis.nl.
16 februari 2013: Bijeenkomst met visbeurs KFN Maarn
Op zaterdag 16 februari 2013 organiseert Killi Fish Nederland
een ledenbijeenkomst met lezing, loterij en visbeurs in de "Twee Marken"
aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 13 uur.
16 maart 2013: Bijeenkomst WAP Maarn
Op zaterdag 16 maart 2013 organiseert
de Werkgroep Aquatische Planten
een ledenbijeenkomst in de "Twee Marken"
aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 11 uur.
20 april 2013: Bijeenkomst met visbeurs KFN Maarn
Op zaterdag 20 april 2013 organiseert Killi Fish Nederland
een ledenbijeenkomst met lezing, loterij en visbeurs in de "Twee Marken"
aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 13 uur.
9 t/m 12 mei 2013: Internationaal Aquariumtreffen Hasselt (B)
Op donderdag 9 tot en met zondag 12 mei 2013 organiseert
Tanichthys Hasselt
een internationaal aquariumtreffen
in ontmoetingscentrum Rapertingen
aan de Luikersteenweg 395
te Hasselt (België).
Tentoonstelling van zoet- en zeewateraquaria,
internationale guppytentoonstelling,
internationaal nano-kampioenschap,
Nederlandstalig zeewatersymposium op zaterdag 11 mei en
Nederlandstalig zoetwatersymposium op zondag 12 mei.
Meer info op website
www.tanichthys.be.
22 juni 2013: Bijeenkomst met visbeurs KFN Maarn
Op zaterdag 22 juni 2013 organiseert Killi Fish Nederland
een ledenbijeenkomst met lezing, loterij en visbeurs in de "Twee Marken"
aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 13 uur.
Verenigingsinformatie
Opgericht 1927
Beschermheer drs. F. Philips jr.
Oktober 2012
Aangesloten bij de N.B.A.T.
Voorzitter
Ferdie Gosselink
Baarsstraat 2
5615 RG Eindhoven
06 - 2486 5247
Secretaris
Eric van de Meerakker
Groningenlaan 3
5691 KH Son
0499 - 329 126
Penningmeester a.i.
Gerard Vermeulen
Hulstbosakker 57
5625 VS Eindhoven
040 - 2489 890
2e penningmeester i.o.
Els van Houten
Amerikalaan 87
5691 KC Son
0499 - 490 083
Bestuurslid/Bibliotheek
Gerard Swemmers
Poeijersstraat 35A
5642 GA Eindhoven
040 - 2810 792
Redactie
Ferdie Gosselink
Baarsstraat 2
5615 RG Eindhoven
06 - 2486 5247
Ledenadministratie
Els van Houten
Amerikalaan 87
5691 KC Son
0499 – 490 083
Redactieadres
Groningenlaan 3
5691 KH Son
06 - 2486 5247
Redactie
Ferdie Gosselink
Eric v/d Meerakker
Gerard Swemmers
De Vivariumcontributie bedraagt per 1 januari 2013 € 29,– per jaar. Jeugdleden tot 16 jaar betalen
€ 16,50 per jaar. Het lidmaatschap als huisgenootlid is gratis.
De contributies voor de bonden/tijdschriften bedragen:
N.B.A.T. alleen ledenpas
€ 16,–
per jaar,
N.B.A.T. met Het Aquarium
€ 16,– + € 18,–
per jaar.
Jeugdleden krijgen € 8,– korting op het lidmaatschap van de NBAT.
Het Aquarium wordt apart gefactureerd door de NBAT, af- en aanmelden
voor Het Aquarium dient te gebeuren via de Vivarium ledenadministratie.
Het inschrijfgeld à € 5,– en de contributie zijn te voldoen op
gironummer 1113703 t.n.v. "Penningmeester Vivarium." Opzeggen van het
lidmaatschap kan uitsluitend twee maanden tevoren en schriftelijk geschieden
bij de ledenadministratie.
Overname van kopij is toegestaan mits voorzien van auteur èn bronvermelding,
tenzij anders vermeld.
Alle ingezonden kopij is voor verantwoording van de auteurs.