1. Aankondigingen
2. Verslagen
3. Artikelen
4. Agenda
5. Kalender
6. Verenigingsinformatie

Aankondiging lezing 9 april

Op de ledenavond van 9 april a.s. verzorgt de heer Jan Verkade een lezing voor onze vereniging. Wij kennen de heer Verkade onder meer van een lezing over gifkikkers en hun geluiden in de vrije natuur die destijds, in december 2009, door onze leden héél goed is ontvangen. Helaas is deze lezing verloren gegaan. Daarom is Jan uitgenodigd voor zijn lezing getiteld

"Epipedobates in Ecuador"

Hier volgt een korte beschrijving van hetgeen ons te wachten staat:

De uit Ecuador afkomstige Epipedobates tricolor kennen we allemaal als het roodbruine kikkertje met zijn crèmekleurige streepjes en zijn oranjerode vlekjes in de liezen. Het wordt als een saai kikkertje afgeschilderd en is mede daardoor niet zo'n succesnummer op beurzen. Jan laat in zijn lezing zien dat het wat saaie imago van "tricolor" niet model staat voor het gehele genus Epipedobates. Het genus blijkt verre van saai.

Met zijn ervaring van twintig jaar in Ecuador heeft Jan alle Epipedobates-soorten in het veld opgespoord en heeft hij enkele spectaculaire nieuwe kleurvarianten enmogelijke ondersoorten tevoorschijn getoverd en gefotografeerd. De laatste vijf jaar heeft hij veel van dit veldwerk gedaan voor één van de universiteiten in Quito. Nu doet hij dat voor Centro Jambatu. Zijn foto's en veldwerk vormen de basis voor een boeiende lezing. U zult daarna met andere ogen kijken naar "tricolors".

De activiteitencommissie is blij deze, mogen we toch wel zeggen, autoriteit op dit gebied opnieuw bij onze vereniging te kunnen verwelkomen.
Wij nodigen u daarom van harte uit deze avond in grote getale bij te wonen. Het adres is verenigingsgebouw "Kadans" aan de St. Jozefstraat 1 in Best. Aanvang van de avond is 20.15 uur.

Namens de activiteitencommissie,
Ferdie Gosselink

Aankondiging opheffen bibliotheek

Beste Leden,

Zoals jullie allemaal weten is er een bibliotheek met aquarium-, terrarium- en plantenboeken. In het verleden was de bibliotheek aanwezig in het voormalige ontmoetingslokaal in Best. Er kan nu een boek worden geleend tijdens de bijeenkomsten nadat men heeft opgegeven welk boek uit de lijst, te vinden in de database, men graag zou lenen.

Wegens de zéér geringe belangstelling hiervoor heeft het bestuur besloten de bibliotheek op te heffen. De boeken zullen worden verkocht, tegen elk aannemelijk bod. Omdat we aan de leden de eerste keus willen geven kan men zijn dit te kennen geven bij De secretaris of bij de bibliothecaris tijdens de bijeenkomsten op dinsdag. Via e-mail heeft echter de voorkeur. Mailadressen en telefoonnummers staan in het blad Daarna is de keus voor buitenstaanders. De boeken zullen dan elders worden aangeboden.

Het bestuur.

Concept notulen jaarvergadering 15 januari 2013

De notulen van de jaarvergadering van 15 januari 2013 zijn nu in concept te lezen in ons verenigingsarchief op onze website, in het gedeelte dat alleen beschikbaar is voor leden: av-vivarium.net/archief/alv2013.

Graag vernemen we zo spoedig mogelijk of er nog op- of aanmerkingen zijn deze notulen, zodat we op de volgende jaarvergadering deze niet meer hoeven uit te reiken en tijd te reserveren waarin iedereen deze ter plekke moet doorlezen. De bespaarde tijd kunnen we nuttiger en aangenamer besteden.

Namens het bestuur,
Eric van de Meerakker.

Cursus Aquariumhouden deel 23

B-1-8 Algen

Algen zijn de zogenaamde lagere planten, die zich dus door sporen voortplanten, evenals de varens en mossen. Alleen in een "Afrikaanse meren" biotoopbak wil men graag algen, maar in het algemeen genomen worden de "lagere planten" door de aquariumliefhebbers min of meer argwanend bekeken, vooral in de wetenschap dat een aanzienlijk deel ervan wordt gevormd door de algen. Juist omdat het aquarium tegenwoordig een dergelijk decoratieve rol speelt, worden algen met alle ons ten dienste staande middelen bestreden.
Toegegeven, als bijvoorbeeld blauwe, bruine of groene algen de bodem en de wanden en ook de verdere inhoud van ons aquarium overdekken, is dit meestal minder fraai.

Groene algen, deze ontstaan veelal door teveel licht, dus bijvoorbeeld als de zon op de voorruit schijnt. Sommige vissen, zoals de karperachtigen en slakken eten deze algen, maar bij te sterke belichting kunnen die het niet bijhouden. Het beste is dan ook bij het plaatsen van het aquarium daar rekening mee te houden, of het zonlicht afschermen.

Zweefalgen, ook wel waterbloei genaamd. In het voorjaar zijn dit kiezelwieren (wit), in de late zomer en herfst zijn dit blauwwieren (rood, blauw) en in het najaar groenwieren (groen).
Bestrijding: door een flink aantal watervlooien (Daphnia) in het aquarium te brengen. Indien de vissen de achtergebleven dode watervlooien niet meer opeten, deze tijdig afhevelen.
Zijn er geen watervlooien, dan helpt ook het volgende middel: het aquarium een week zonder licht zetten, ondertussen vaak water verversen in verband met ammonium en nitriet. Algen verdragen geen duisternis, de planten overleven het wel. Daarna het licht geleidelijk opvoeren.

Draadalgen, alleen in een gezond aquarium, in zuurstofrijk water. Ze zijn altijd wel enigszins aanwezig, maar kunnen soms te welig gaan groeien. Deze kan het best verwijderd worden door met een ruw stokje een draaiende beweging te maken en de draden weg te trekken. Soms wil een plotselinge verlaging van de waterhardheid, met regenwater, ook wel helpen.

Bruine smeeralg, deze kiezelwieren vormen een bruin, olieachtig laagje op de bodem, deze ontstaat door te weinig licht en/of een overmaat aan fosfaten en nitraten. Milieuomstandigheden wijzigen door wat meer water te verversen en het verhogen van de belichtingsintensiteit.

Baardalg, is een alg die de planten en wanden overdekt en lastig te bestrijden is.
Plotselinge verandering van de watersamenstelling, door bv. toevoeging van turf extract of thee, of de temperatuur verhogen, of algenetende vissen zoals de Osteochilus hasselti kan uitkomst brengen.
Bij het optreden van deze baardalgen nemen veel liefhebbers hun toevlucht tot het tussen duim en vinger poetsen van de plantenbladeren waar de algen zich genesteld hebben, om zodoende de algen te verwijderen. Men bereikt hiermede echter een averechts resultaat omdat juist door het kapot wrijven van de haren sporen vrij komen die zich massaal vestigen en zo raken we van de regen in de drup.

Blauwe alg, de meest gevreesde algensoort. Eigenlijk is blauwe alg vaak een gevolg van een sterke vervuiling, maar hier volgt een uitgebreide beschrijving.
Blauwalg, het kan iedereen overkomen, of je nu pas een bak opstart, of dat je bak al jaren draait. In één keer zijn ze er. Soms in kleine plekjes, soms de hele bak overwoekerend en alle planten verstikkend. Blauwalgen zijn eigenlijk bacteriën die in staat zijn tot fotosynthese. Om het ingewikkeld te maken: niet alle blauwalgen zijn blauw. Blauwalgen hebben pigmenten, phycobiline genaamd. De blauwachtig/groene kleur danken ze aan het pigment phycocyanine. De rode versies danken hun kleur aan het pigment phycoerythrine. Door deze pigmenten kunnen deze algen gebruik maken van licht voor fotosynthese op golflengtes waar het chlorofyl en de carotenoïden niet meer goed werkzaam zijn. Dit betekent dat door die pigmenten blauwalgen het ook goed doen onder blauwachtig licht, waar planten het minder goed doen. Ook de slijmlaag bepaalt de kleur zodat blauwalgen ook de kleuren goud, geel, bruin, blauw, violet en blauw zwart kunnen krijgen.
Blauwalgen kunnen zwevend in het water voorkomen, als een dekentje op de bodem of drijvend aan het oppervlak. Er zijn zelfs blauwalgen die een soort straalaandrijving hebben waardoor ze zich kunnen verplaatsen. Ze scheiden hierbij een soort slijm uit.

Blauwalgen kunnen leven in alkalisch maar ook in zacht water. Wel blijken ze het moeilijker te krijgen met een pH onder de 6,0. Er is dan veel energie nodig om de H⁺ protonen buiten de cellen te houden. Lage of hoge temperaturen deert ze weinig en je vindt ze dan ook van het Arctisch gebied tot in de tropen.
Sommige blauwalgen zijn in staat om stikstof (N₂) rechtstreeks uit de atmosfeer te halen. Planten kunnen dit niet en in een omgeving met weinig ammoniak, nitriet en nitraat in het water geeft dit de blauwalgen een voorsprong op de planten. Planten kunnen namelijk geen stikstof rechtstreeks uit de atmosfeer halen. Echter niet alle blauwalgen kunnen dit, alleen de soorten die Heterocysten hebben. Deze verdikte cellen zijn in staat stikstof te binden en door te spelen naar de overige cellen.

Uit een aantal Russische en Amerikaanse onderzoeken is naar voren gekomen dat blauwalgen vooral optreden bij naar verhouding lage gebonden stikstof waarden (zonder de in het water opgeloste N₂ meegerekend) en hoge fosfor waarden. Let wel het gaat dus om de verhouding tussen stikstof en fosfor!!

Een hoge waarde voor stikstof of fosfor op zich is van minder invloed op het wel of niet optreden van blauwalg. Het gaat dus om de verhouding tussen stikstof en fosfor. Is de verhouding gunstig voor blauwalg dan zullen hoge waarden uiteraard wel een grotere groei te zien geven.

(Einde cursus Aquariumhouden deel 23)

Cursus Aquariumhouden deel 24

Vervolg B-1-8 Algen

Planten (en ook algen) zijn opgebouwd uit een bepaalde verhouding van grondstoffen. En deze verschilt niet gigantisch veel van plant tot plant. Deze verhouding wordt ook wel de Redfield ratio genoemd. De Redfield ratio geeft de verhouding aan voor de aanwezige koolstof, stikstof en fosfor in planten. Deze Redfield ratio, of verhouding bedraagt C:N:P 106:16:1. Bij deze verhouding groeien de planten optimaal. Men streeft naar deze cijfers in het aquarium. Dit is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Sterker gezegd: in de praktijk lukt dit gewoon helemaal niet! Je kunt als amateur thuis gewoon niet zo nauwkeurig meten.

Figuur 18: Redfield ratio

In de naaststaande figuur 18 is de Redfield ratio grafisch weergegeven. Groene alg is wat meer verwant aan de planten dus op de Redfield ratio van 16:1 is de kans op groene alg nog steeds wat groter dan de kans op blauwalg. Bij dalende ratio, dus naar verhouding meer fosfor wordt de kans op blauwalg steeds groter. Aan de grafiek valt ook te zien, dat welke verhouding stikstof/fosfor je ook hebt, de kans op alg is nooit nul! Mooie waarden zijn ratio's zo tussen de 10:1 en 17:1 Maar zoals gezegd: het is bijna onbegonnen werk er precies op te regelen.

Waar je deze kennis wel voor kunt gebruiken is om een behandelingsmethode voor blauwalg wat gefundeerder op te stellen. En dat proberen we dus dan maar. Blauwalg groeit dus goed bij lage verhouding stikstof/fosfor. Het is niet helemaal correct maar we kunnen uitgaan van de nitraat en fosfaat waarden, die twee kunnen we ten minste meten. We kunnen dan voor blauwalg de onderstaande behandelingen voorstellen.

Bijna geen nitraat te meten, wel wat fosfaat. Bestrijdingsmethode bestaat uit bevorderen van het nitraatgehalte.

• Er is kans op een blauwalg die vrije N₂ bindt. Blauwalg afhevelen en terugbrengen in een donker filter. De blauwalg gaat dood en brengt de opgenomen vrije stikstof in de stikstofkringloop. Hierdoor stijgt het stikstofaandeel t.o.v. het fosforaandeel. De verhouding wordt ongunstig beïnvloed voor de blauwalg en ze verdwijnt. Ik heb zelf deze methode met succes toegepast. Ik zou deze methode niet aanbevelen bij sterk ruikende blauwalg. Die kunnen bij het doodgaan namelijk giftige stoffen afscheiden, dus wees voorzichtig met deze methode.
• Gebruik fosfaatarm voer (in diepvriesvoer en bijvoorbeeld hart, zit veel fosfaat).
• Drijfplanten nemen erg veel nitraat op, indien aanwezig geleidelijk uitdunnen.
• Water uit het filter is vaak rijker aan nitraat dan in de bak zelf. Probeer de waterstroom uit het filter zo te richten dat er ook voldoende nitraatrijk water langs de blauwalgen stroomt.

Weinig nitraat te meten, wel fosfaat. Bestrijdingsmethode bestaat uit bevorderen van nitraatgehalte en verlagen fosfaat. Door bijvoorbeeld:

• Breng blauwalg terug in het filter, en kijk of het effect heeft, het kan dat de algen N₂ binden maar dat is bij lage nitraat waarden niet zeker, proberen dus.
• Drijfplanten nemen erg veel nitraat op, indien aanwezig geleidelijk uitdunnen.
• Hevel vuil van de bodem af, dit bindt vaak veel fosfaat. Mulm in filter voorlopig laten zitten in verband met stabiliteit van de bak.
• Gebruik fosfaatarm voer (in diepvriesvoer en bijvoorbeeld hart, zit veel fosfaat).
• Terugbrengen lichtniveau, de planten nemen dan minder nitraat en fosfaat op maar door de N:P verhouding van 16:1 voor planten werkt dit het sterkste door in het nitraat. Dit vind ik zelf een wat mindere maatregel omdat het toch de planten negatief beïnvloedt.
• Als leidingwater meer nitraat bevat dan het aquariumwater dan wat meer water verversen.
• Als het water minder nitraat bevat dan het aquariumwater dan wat minder verversen.
• Water uit het filter is vaak rijker aan nitraat dan in de bak zelf. Probeer de waterstroom uit het filter zo te richten dat er ook voldoende nitraatrijk water langs de blauwalgen stroomt.
• Niet filteren over nitraatomzettende filters (denitrificatie), zeoliet of nitraatabsorberende harsen.
• Eventueel toedienen van kaliumnitraat (KNO₃), zie ik meer als laatste redmiddel als de rest niet helpt.

Veel nitraat te meten, veel fosfaat. Bestrijdingsmethode bestaat uit verlagen van fosfaat gehalte bijvoorbeeld door:

• Algen niet terug in filter brengen! De nu aanwezige blauwalgen binden waarschijnlijk geen N₂.
• Gebruik fosfaatarm voer (in diepvriesvoer en bv. hart, zit veel fosfaat).
• Is het visbestand niet te groot?
• Hevel vuil van de bodem af, dit bindt vaak veel fosfaat. Mulm in filter eventueel ook verwijderen.
• Terugbrengen lichtniveau, de planten nemen dan minder nitraat en fosfaat op maar door de N:P verhouding van 16:1 voor planten werkt dit het sterkste door in het nitraat. Dit vind ik zelf een wat mindere maatregel omdat het toch de planten negatief beïnvloedt.
• Gebruik voor verversen nitraat- en fosfaatarm water om hoge fosfaat en nitraat niveau omlaag te halen, bijvoorbeeld regen of osmosewater.
• Bijplaatsen snelgroeiende planten die nitraat en fosfaat opnemen.
• Niet filteren over nitraatomzettende filters (denitrificatie), zeoliet of nitraatabsorberende harsen.
• Water uit het filter is vaak rijker aan nitraat dan in de bak zelf. Probeer de waterstroom uit het filter zo te richten dat er ook voldoende nitraatrijk water langs de blauwalgen stroomt.

Er is een gunstige verhouding Stikstof/Fosfor groter dan 20:1 en toch blauwalg.

• Kijk of er ter plekke van de blauwalg geen factoren zijn die de verhouding verschuiven bijvoorbeeld door in- en uitstroom. Bijv. uit een filter is het water meestal nitraatrijker dan in de bak zelf.
• Vervangen verlichting door warmer (geliger) licht, verlagen pH en/of meer zuurstof inbrengen schijnt soms ook positieve resultaten te hebben.

En verder is belangrijk, geduld... de maatregelen werken niet altijd binnen een paar dagen. Dus pas een factor aan en wacht even af wat de effecten zijn. En niet teveel maatregelen tegelijk. Met geduld kom je een heel stuk verder dan overspannen alles tegelijk doen om de blauwalg weg te krijgen.

Vooral het verwijderen van hoge fosfaatwaarden kan soms lastig zijn bij de blauwalg bestrijding door buffereffecten waarbij fosfaten binden aan vuil op de bodem en in het filter. Bij verversen met fosfaatarm water gaat een deel dan weer in oplossing waardoor we nog steeds hoge fosfaatwaarden blijven houden. Volhouden met het verversen is dan het devies totdat uiteindelijk de buffereffecten afnemen.

Het toedienen van ijzerpreparaten bij hoge fosfaatwaarden kan er ook toe leiden dat ijzerfosfaat neerslaat op de bodem en in het filter en kan zo leiden tot naderhand sterke buffereffecten. Dit kan er op zich toe leiden dat door het uit het water halen van het fosfaat de blauwalg op bladeren en dergelijke verdwijnt, maar verhoogt weer de kans op blauwalg op plaatsen waar het ijzerfosfaat neerslaat (bodem). Dus alleen ijzer toedienen bij lage fosfaatwaarden en alleen gechelatiseerd ijzer gebruiken.

(Einde cursus Aquariumhouden deel 24)

Vivarium heeft op de tweede dinsdag van elke maand een ledenavond, behalve in de vakantiemaanden juli en augustus. We zijn te vinden in zaal Kraaihei van buurthuis Kadans aan de Sint Jozefstraat 1, 5684 TS Best (buslijn 144). We beginnen om 20 uur.

De agenda ziet er voor de rest van 2013 als volgt uit:

Naast deze activiteiten wordt er nog aan enkele andere bijzondere activiteiten gedacht. Zodra er een datum bekend is, zal de activiteit worden toegevoegd.

13 april: Kikkerdag Nieuwegein

Op zaterdag 13 april organiseert Dendrobatidae Nederland hun 50^e internationale kikkerdag in 't Veerhuis aan de Nijemonde 4 te Nieuwegein. Verkoop van nakweek gifkikkers en amfibieën, standhouders met planten (bromelia's, mossen, orchideeën etc.), terrariumbenodigdheden, boeken en nog veel meer, fruitvliegen en andere voedseldieren en natuurlijk kan er ook een hapje en drankje genuttigd worden. Open van 12 tot 16 uur, toegang € 5,–, gratis voor leden van Dendrobatidae Nederland. Meer info op website www.gifkikkerportaal.nl.

20 april: Bijeenkomst met visbeurs KFN Maarn

Op zaterdag 20 april organiseert Killi Fish Nederland een ledenbijeenkomst met lezing, loterij en visbeurs in de "Twee Marken" aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 13 uur. Meer info op website www.killifishnederland.nl

21 april: Reptielen- en amfibieënbeurs Dadizele (B)

Op zondag 21 april organiseert de Vlaamse Terrariumvereniging een reptielen- en amfibieënbeurs in PC "Den Ommeganck" aan de Ridder Janlaan 3 te Dadizele (België). Open van 10 tot 16u30, toegang € 2,50. Meer informatie via website www.vlaamse-terrariumvereniging.be.

21 april: Reptilica Breda

Op zondag 21 april organiseert Reptilica een terrariumbeurs in het BRESS Sportcenter aan de Nieuwe Inslag 99 te Breda. Open van 11 tot 17u30, toegang € 5,– voor volwassenen, 65+ en kinderen tot 12 jaar € 3,50.

27 april: Opendeurdag Betta Buggenhout (B)

Op zaterdag 27 april organiseert Betta Buggenhout hun jaarlijkse opendeurdag, met massa's vissen en planten voor vijver en aquarium en met gratis pannenkoeken en koffie voor alle bezoekers (van 14 tot 17 uur), in en rond hun lokaal aan de Handelsstraat 75 te Londerzeel (Malderen, België). Open van 14 tot 22 uur. Meer informatie op www.betta.be.

27 april: Malawicichlidendag Zajac Duisburg (D)

Op zaterdag 27 april organiseert Zoo Zajac een Malawicichlidendag met lezingen in hun zaak aan de Konrad-Adenauer-ring 6 te Duisburg (Duitsland). Open van 9 tot 20 uur, toegang gratis. Meer informatie volgt op website zajac.de.

28 april: Terraria Gent (B)

Op zondag 28 aprilorganiseert TER een terrariumbeurs aan de Van Rysselberghedreef 2 in het Citadelpark B te Gent (België). Open van 11 tot 16 uur, toegang € 6,–, kinderen tot 5 jaar gratis. Meer informatie op www.vhm-events.com.

1 mei: opendeurdag Gracilis Hoboken (B)

Op woensdag 1 mei organiseert Gracilis Hoboken weer een opendeurdag in hun lokaal aan de kioskplaats 7 te Hoboken (België). [!-- Open van 10 tot 18 uur. --]

4 mei: Guppydag Zajac Duisburg (D)

Op zaterdag 4 mei organiseert Zoo Zajac een guppytentoonstelling in hun zaak aan de Konrad-Adenauer-ring 6 te Duisburg (Duitsland). Open van 9 tot 20 uur, toegang gratis. Meer informatie volgt op website zajac.de.

9 t/m 12 mei: Internationaal Aquariumtreffen Hasselt (B)

Op donderdag 9 tot en met zondag 12 mei organiseert Tanichthys Hasselt een internationaal aquariumtreffen in ontmoetingscentrum Rapertingen aan de Luikersteenweg 395 te Hasselt (België). Tentoonstelling van zoet- en zeewateraquaria en terraria, internationale guppytentoonstelling, internationaal nano-kampioenschap, Nederlandstalig zeewatersymposium op zaterdag 11 mei en Nederlandstalig zoetwatersymposium op zondag 12 mei. Open van 10 tot 22 uur, toegang € 5,–. Meer info op website www.tanichthys.be.

11 mei: Bijeenkomst WAP Maarn

Op zaterdag 11 mei organiseert de Werkgroep Aquatische Planten een ledenbijeenkomst in de "Twee Marken" aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 11 uur.

19 mei: Reptilica Spijkenisse

Op zondag 19 mei organiseert Reptilica een terrariumbeurs in Sportcentrum Halfweg aan de Einsteinweg 6 te Spijkenisse. Open van 11 tot 17u30, toegang € 5,– voor volwassenen, 65+ en kinderen tot 12 jaar € 3,50.

19 mei: Internationale aquariumbeurs Namen (B)

Op zondag 19 mei organiseert de InterClub Aquariophilie et Ichtyologie Francophone een grote Internationale Aquariumbeurs in zaal André Guisset aan de Place Do Bia Bouquet 2 te Belgrade (Namen, België). Open van 10 tot 16 uur, toegang gratis. " Vissen, ongewervelden, planten, materiaal. Tentoonstelling en verkoop van bonsai en orchideeën" Meer informatie op de (Franstalige) website van de ICAIF: www.icaif.be

23 mei: Bijeenkomst Poecilia Maarn

Op zaterdag 23 mei organiseert Poecilia een ledenbijeenkomst in de "Twee Marken" aan het Trompplein 5 te Maarn. Aanvang 12u30. Meer informatie op de website www.poecilia.nl.

25 mei: Aqua-terra event Den Haag

Op zaterdag 25 mei organiseert www.gifkikkers.nl een Aqua Terra event in het Wellantcollege Westvliet aan de Westvlietweg 42 in Den Haag. "Na het succes van vorig jaar een vervolg van dit evenement met amfibieën (gifkikkers), reptielen, vissen en insecten. Tevens een ruime keuze aan tropische (terrarium)planten, aquarium -en terrariumbenodigheden. Tal van activiteiten voor kinderen. Een compleet dagje uit. Toegang is GRATIS." Meer informatie op www.gifkikkers.nl.